چگونه حجاب را به کودکان آموزش دهیم ؟

نباید آموزش حجاب به کودکان را ساده بگیریم بلکه برای تعریف و آموزش حجاب به دختران باید اصولی را رعایت کنیم. بنابراین اگر به حجاب دختر خود اهمیت می دهید باید از سنین پایین آموزش های مستقیم و غیر مستقیمی را آغاز کنید.

امام علی (ع) فرمودند: «انما قلب الحدث کالارض الخالیه ما القی فی‌ها من شیء قبلته» ذهن و دل نونهال مانند زمین خالی است که هر تخمی در آن افشانده شود می‌پذیرد.  (روضه المتقین، ج ۸، ص ۶۵۱).

مادر مناسب ترین الگو و راهنما برای کودک است

اگر می‌خواهید کودک شما از سنین پایین به حفظ حجاب اهتمام بورزد باید الگویی مناسب برای او تعریف کنید. اولین الگوی هر دختری، مادر او سپس نزدیکان است پس مادر اولین الگو و فردی است که می‌تواند حجاب را برای کودک خود تعریف کند، کودک به راحتی از رفتار‌های مادر الگو برداشته و حتی در بازی های کودکانه نیز همانند مادر خویش رفتار می کند. بنابراین اگر مادری قصد آموزش حجاب به کودک خود را دارد باید در رفتارهای خود حجاب را به کودک آموزش و نشان دهد که رعایت حجاب تا چه اندازه برایش مهم و ضروری است تا کودک هم این رفتار مادر را الگوی خود قرار دهد.

داستان ها را اولویت آموزش قرار بدهید

از داستان امامان و معصومین (ع) برای تعریف حجاب استفاده کنید . حضرت فاطمه زهرا (س) و زینب کبری (س) را بهتر و بیشتر به کودکان خود معرفی کنید. با استفاده از کتاب های داستانی که درباره ائمه اطهار (ع) نوشته شده حجاب بانوان بزرگوار اسلام و رفتارهایشان در برابر نامحرمان را با زبانی کودکانه بازگو کنید.

در کنار خواندن کتاب های داستانی برای کودکان , خودتان داستان هایی را برای آنها روایت کنید که مرتبط با حجاب زنان است و یا از اشعاری که در این زمینه سروده شده , بهره بگیرید . خوشبختانه بعد از انقلاب شعر‌های خوبی در زمینه انتقال مفاهیم دینی به کودکان سروده شده است، شما می‌توانید هر از چند گاهی این شعر‌ها را برای کودک خود بخوانید.البته در این روش بسیار مهم است که شما با زبانی کودکانه آموزش را آغاز کنید.

در کنار خواندن داستان های قرآنی و داستان های مرتبط با معصومین, از احادیثی که درباره حجاب فرموده شده هم استفاده کنید و برای کودکتان بگویید که امامان و بزرگان دین اسلام درباره حجاب چه فرموده و از دختران مسلمان چه انتظاراتی دارند.

بازی با کودکان را فراموش نکنید

بازی با کودکان  یکی از روش های انتقال مفاهیم به آن ها است. می توانید با فضاسازی در بازی ها به کودکان خود رعایت حجاب در مکان های مختلف را آموزش بدهید و آسیب های نداشتن حجاب را از همین روش برای کودکان بازگو کنید. درست است که تنوع عروسک ها زیاد است اما سعی کنید برای کودکتان عروسک های با حجاب خریداری کنید و در حین بازی از کودکتان بخواهید برای عروسکش لباس های پوشیده و جادر بدوزد.

تشویق کودکان

کودکان تشویق شدن و جایزه گرفتن را دوست دارند. اگر دختر شما برای حفظ حجاب خود در مکان های مختلف تلاش کرد او را تشویق کنید و برایش هدیه هایی متناسب با حجاب بگیرید , همانند چادر های رنگی , روسری یا مقنعه های رنگی و... البته سعی کنید هدیه دادن به کودکتان مستمر باشد تا او هم برای حفظ حجاب خود بیشتر تلاش کند.

از حجاب دختر خود تعریف کنید زیرا صحبت کردن از موفقیت ها برای او بسیار لذت بخش خواهد بود و حتی اعتماد به نفس فرزند شما را هم بالاتر خواهد برد.

دوستان با حجاب 

دوست یکی از عوامل تاثیر گذار در رفتار هر انسانی است. پس سعی کنید با خانواده‌های محجبه که دختری هم سن دختر شما دارند، رفت و آمد کنید؛ پیوند بین بچه‌ها را محکم کنید تا بتوانند به یکدیگر در این امور کمک کنند و به هم الگو بدهند.

شرکت در مجالس مذهبی

به همراه کودک خود در مراسم های مذهبی شرکت کنید. شرکت در مجالس شادی و عزاداری اهل بیت (ع) سبب تلطیف روحیه کودک می شود. سعی کنید دختر خود را از سنین پایین به همراه دوستانش به مجالش مذهبی ببرید و حتی از او بخواهید تا نقاشی یا یادداشتی از آن مراسم برای شما بنویسد.

استفاده از برنامه های کودک

برنامه های کودک در رفتار و کردار کودکان تاثیر گذار است و از این روش می توان مفاهیم بسیاری را به کودکان انتقال داد. علاوه بر برنامه های تلویزیونی سعی کنید از انیمیشن ها و برنامه هایی برای آموزش کودکتان کمک بگیرید و با برنامه های کودکی که حجاب و فواید آن را برای کودکان بازگو می کند و یا حتی غیر مستقیم کودکان را به حفظ حجاب تشویق می کند , استفاده کنید. 

گفت‌و‌گو با کودکان

یکی از بهترین روش‌ها برای انتقال مفاهیم درست به کودکان صحبت کردن با آن‌ها است. اجازه دهید کودک شما سوال‌های خود را مطرح کند، این گونه شما می‌توانید با پاسخ‌های درست و با زبانی کودکانه مطالب را به کودک خود آموزش دهید. برای نمونه دختر شما می‌داند که باید حجاب خود را رعایت کند، اما نمی‌داند چرا باید خود را از نامحرمان بپوشاند؟ بنابراین دختر شما سوال‌های خود را با شما در میان می‌گذارد و شما می‌توانید مفاهیم درست را با اندکی حوصله به او یاد دهید. اگر شما زمانی را برای پاسخ دادن به سوال‌های کودکتان اختصاص دهید، این موضوع سبب می‌شود تا کودک شما راحت‌تر با شما صحبت کند و مسائل خود را با شما در میان بگذارد.

برخی از آثار و فواید حجاب اسلامى بر گسترش امنیّت اجتماعى

1. ایجاد آرامش روانى بین افراد جامعه.
2. جلوگیرى از تهییج و تحریک جنسى و خنثى نمودن لذایذ نفسانى.
3. کاهش چشمگیر مفاسد فردى و اجتماعى در جامعه اسلامى.
4. حفظ و استیفاى نیروى کار در سطح جامعه اسلامى.
5. حضور معنوى‏گرایانه زنان و مردان در محیط اجتماعى.
6. کاهش تقاضاى مدپرستى بانوان.
7. حفظ ارزش‏هاى انسانى، مانند عفت، حیا و متانت در جامعه.
8. مصونیّت زنان در همه زمانها و مکانها.
9. سلامت و زیبایى موقعیّت اجتماعى و فرهنگى مردان و زنان جامعه اسلامى.
10. هدایت، کنترل و بهره‏مندى صحیح از امیال و غرایز انسانى.
11. مبارزه با تهاجم فرهنگى غرب.
12. از بین‏بردن فشارهاى اجتماعى نامشروع و نابهنجار.

انواع حجاب در قرآن

1. حجاب و عفاف در پوشش:

این همان چیزی است که توده مردم از آن مطلع هستند و بسیاری از بانوان متدیّن بر آن تاکید دارند. (نساء:59)

2. حجاب و عفاف در گفتار:

طرز سخن گفتن با نامحرم (چه سخن گفتن زن با مرد و چه بالعکس)، طوری که موجب عشوه، شوخی و سخنان زننده نباشد. (احزاب:32)

3. حجاب در رفتار:

همانطور که بر زن و مرد، پوششی از جانب خداوند واجب گردیده است، همانطور نیز، حفظ چشم از هر نگاهی بر مرد و زن مومن واجب گردیده است. (نور:31)

4. حجاب در پندار:

طوری که انسان خود را در افکار پلید و کثیف، غرق نگرداند و همیشه با توکل بر خدا، خود را از افکار سخیف، دور کند. (آل عمران:8)

نظر مراجع در مورد حجاب 2

 پوشیدن مانتوهای تنگ و کوتاه توسط زنان که حجم بدن آنها پیداست، از نظر شرعی چه صورتی دارد؟

آیت الله خامنه ای: اگر موجب جلب توجه نامحرم یا باعث فساد و ارتکاب حرام گردد جایز نیست.

آیت الله بهجت(ره): اگر موجب ریبه باشد حرام است.

آیت الله مکارم شیرازی: جایز نیست.

آیت الله صافی گلپایگانی: پوشیدن مانتو به نحو متعارف امروز کافی نیست علاوه بر اینکه مانتو مفاتن بدن و برجستگیهای آن را نمی پوشاند و در انظار اجانب مَعرَضیَّت برای فساد دارد و صورت و دست هم پوشیده نمی شود و بهترین پوشش چادر است که تمام مفاتن بدن را از نظر نامحرمان حفظ می کند.

آیت الله سیستانی: پوشاندن آن از نامحرم لازم است.

آیت الله سبحانی: حجم بدن زن باید پوشیده باشد.

آیه ای در مورد نوعی حجاب به نام جلباب

آیه ۵۹ سوره احزاب را که در آن از نوعی حجاب سخن گفته شده، آیه «جلباب» نامیده‌اند

یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُل لِّأَزْوَاجِکَ وَبَنَاتِکَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِن جَلَابِیبِهِنَّ ۚ ذَٰلِکَ أَدْنَىٰ أَن یُعْرَ‌فْنَ فَلَا یُؤْذَیْنَ...

اى پیامبر، به زنان و دخترانت و به زنان مؤمنان بگو پوشش‌هاى خود را بر خود فروتر گیرند. این براى آنکه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند [به احتیاط] نزدیک‌تر است..

شأن نزول

به نوشته کتاب تفسیر قمی، علت نزول آیه، آن بوده است که در زمان پیامبر(ص)، وقتی زنان برای نماز جماعت به مسجد می‌رفتند، برخی از جوانان سر راه آنها می‌نشستند و متعرض‌شان می‌شدند.

معنای جلباب

واژه «جَلابیب» جمع «جِلباب» است. راغب اصفهانی نوشته است که جلباب به پیراهن و روسری گفته می‌شود؛ اما در مجمع‌البحرین آمده است که جلباب لباسی است بزرگ‌تر از روسری و کوچک‌تر از رِدا که زنان بر سرشان می‌گذارند و تا روی سینه‌شان را می‌پوشاند.

حدیث شماره 3 در مورد حجاب

عکس نوشته در مورد حجاب 3

حدیث شماره 2 در مورد حجاب

فواید حجاب: ۱۰ فایده‌ علمی حجاب برای زنان

۱. حجاب، زنان را از آزار و اذیت (به ویژه از جانب مردان) محافظت می‌کند

مردان معمولا علاقه دارند با نگاه کردن به برجستگی‌ها و بخش‌های خاصی از بدن زنان، خود را سرگرم کنند و لذت ببرند؛ و همین عامل، می‌تواند به آزار و اذیت زنان منجر شود. به علاوه، رعایت حجاب، زنان را از هرگونه آزاد و اذیت (به ویژه از جانب مردان) محافظت خواهد کرد، زیرا بدن‌شان به وسیله‌ی حجاب پوشیده می‌شود.

۲. حجاب باعث تقویت پاکی و عفت در زنان می‌شود

حجاب، پاکی و عفت زنان مسلمان را به خود و دیگران یادآور می‌شود. یکی دیگر از فواید حجاب این است که نشان می‌دهد زنان در برابر تمام بدی‌ها و وسوسه‌های شیطانی محافظت می‌شوند؛ از این رو، آن‌ها معمولا پاک و عفیف هستند. هر چند، شخصیت خوب زنان نیز اصالت و حقانیت حجاب را تقویت می‌کند.

۳. حجاب به عنوان نمادی از تعهد عمل می‌کند

یکی دیگر از فواید حجاب این است که به عنوان نمادی از تعهد زن به یک مرد عمل می‌کند. هیچ کس دیگری حق ندارد به دنبال لذت‌جویی از آن‌ها باشد، زیرا آن‌ها تنها متعلق و متعهد به همسرشان هستند. به علاوه، حجاب می‌تواند به عنوان نمادی برای تعهد به خدا یا به مذهب اسلام نیز عمل کند.

فواید حجاب: ۴. حجاب باعث می‌شود دیگران فقط بر شخصیت زن تمرکز کنند

رعایت حجاب به این معنی است که ویژگی‌های جسمی و زیبایی‌های زنان پوشیده ‌شوند؛ همین عامل باعث می‌شود، دیگران فقط بر شخصیت آن‌ها تمرکز داشته باشند. به این ترتیب، زنان محجبه نه به ویژگی‌های جسمی‌شان،  بلکه به زیبایی‌های درونی‌شان افتخار می‌کنند.

۵. حجاب چشم به هم چشمی را کم می‌کند

زنان همواره در معرض رقابت‌ها و چشم به هم چشمی‌ها در خرید و استفاده از لباس‌های گران‌قیمت قرار دارند؛ حجاب از تاثیرات منفی این رقابت‌ها و چشم به هم چشمی‌ها و تنزل قدر و ارزش سایر زنان می‌کاهد. به علاوه، تمام زنان محجبه شبیه یکدیگر می‌شوند، و نمی‌توان آن‌ها بر اساس قیمت لباس‌های‌شان قضاوت کرد.

۶. حجاب باعث بهبود عزت نفس زنان می‌شود

همان‌طور که حجاب باعث تقویت پاکی و عفت در زنان می‌شود، می‌تواند به بهبود عزت نفس آن‌ها نیز کمک کند. عزت نفس زنان بر اساس نحوه‌ی پوشش‌شان سنجیده می‌شود؛ و این در حالی است که رعایت حجاب یعنی بزرگ داشتن و حفظ عزت بدن زن. رعایت حجاب راهی است برای افزایش عزت نفس زنان؛ و شخصیت خوب زنان نیز می‌تواند عزت نفس‌شان را دو چندان کند.

۷. حجاب باعث بهبود سطح بهداشت زنان می‌شود

حجاب علاوه بر حفظ پاکی درون، باعث حفظ پاکی و بهداشت بدن زنان نیز می‌شود. از آن‌جا که بدن زنان با حجاب پوشیده می‌شود، در برابر آلودگی‌ها و سایر آسیب‌های احتمالی نیز محافظت می‌شود. طبق نتایج یک مطالعه، زنان محجبه ۴۰ تا ۶۰ درصد کم‌تر از دیگران گرما را از طریق سر از دست می‌دهند. از این رو، پوشاندن سر یا رعایت حجاب در ماه‌های سرد سال می‌تواند به حفظ سلامتی‌شان کمک کند.

۸. حجاب باعث می‌شود دیگران بر هوش و ذکاوت زن تمرکز کنند

وقتی بدن زن توسط حجاب پوشانده می‌شود، معمولا سایر آدم‌ها بر جنبه‌های دیگر زن، از جمله هوش و ذکاوت وی، تمرکز می‌کنند. شخصیت خوب، و هوش و ذکاوت زنان محجبه باعث خواهند شد در جامعه، و به خصوص در نگاه مردان، از ارزش بالاتری برخوردار باشند. زیرا زنان محجبه نه به ویژگی‌های جسمی‌شان،  بلکه به ارزش‌های درونی‌شان افتخار می‌کنند.

۹. حجاب باعث ایجاد احساس آرامش و آسایش خاطر می‌شود

از آن‌جا که رعایت حجاب می‌تواند خطر آزار و اذیت زنان را کاهش دهد، روح و روان زنان محجبه نیز آرام و آسوده خواهد بود. احساس آرامش و آسایش خاطر احتمالا به این دلیل ایجاد می‌شود که آن‌ها از قوانین اسلام تبعیت می‌کنند و با دوری از گناهان، احساس پاکی و عفت می‌کنند.

۱۰. حجاب باعث کاهش ارتکاب به گناه می‌شود

تمام زنان مسلمان ملزم به پوشاندن سر و بدن‌شان هستند. از آن‌جا که این مسئله جزء یکی از دستورات الهی است، آن‌هایی که حجاب را رعایت نمی‌کنند، به احتمال زیاد بیش‌تر از زنان محجبه مرتکب گناه خواهند شد. به علاوه، هر چه انسان کم‌تر گناه کند، بیش‌تر به بهشت نزدیک می‌شود.

حجاب در قرآن

واژه حجاب هفت بار در قرآن کریم آمده است و معناى کلمه در این هفت مورد, چیزى است که از هر جهت مانع دیده شدن چیز دیگر شود.
مانع مادى
چنان که در این آیه (فقال إنّى أحببت حبّ الخیر عن ذکر ربى حتّى توارت بالحجاب)(ص/32) 1 که ابن اثیر گوید: مقصود از حجاب, افق است.2 و بعض مفسران گویند: مقصود پنهان شدن آفتاب است. و نیز در این آیه : (فاتّخذت من دونهم حجاباً فأرسلنا إلیها روحنا فتمثّل لها بشراً سویّاً) (مریم/17)3 که گفته اند مقصود از حجاب, دیوار است.4 و نیز در این آیه که درباره زنان رسول خدا(ص) است: (و إذا سألتموهنّ متاعاً فاسئلوهنّ من وراء حجاب)(احزاب/53)5 که مقصود پوششى است مانع از دیده شدن آنان چون پرده. و مى توان حجاب را در این آیه نیز چیزى محسوس گرفت که مانع دیدن شود: (و بینهما حجاب و على الأعراف رجال)6اعراف/46
مانع معنوى
چنان که در این آیه: (و ماکان لبشر أن یکلّمه الله إلاّ وحیاً أو من وراء حجاب) (شورى/51) 7 که چون دیدن بارى تعالى با دیده حسى ممکن نیست, مجازاً از آن به مکالمه از پشت پرده تعبیر شده است. و یا این آیه: (و من بیننا و بینک حجاب فاعمل إنّنا عاملون)(فصلت/5) که گفته اند مقصود خلاف کافران با پیمبر(ص) است و یا مخالفت با او در دین. و یا در این آیه: (و إذا قرأت القرآن جعلنا بینک و بین الذین لایؤمنون بالآخرة حجاباً مستوراً)(اسراء/45) 8 که مقصود از حجـاب, درنیـافتن کـافران است معنــاى قرآن را. چنان که مى بینیم, در این آیه ها حجاب به معناى پرده یا چیزى است که مانع دیدن شود. اما آن حکم شرعى که منظور ماست, ضمن آیه هایى دیگر و با تعبیرى جز کلمه حجاب آمده است; تعبیرى نهایت بلیغ. زیرا چنان که نوشتیم, حجاب مانع دیدن است. آیه 53 سوره احزاب که مسلمانان را مى فرماید: (اگر چیزى از زنان پیغمبر(ص) خواستید, از آن سوى پرده بخواهید), دستورى است که زنان پیغمبر را نبینند و آنان از هر جهت از دیده پوشیده مانند, چنان که جسمشان هم دیده نشود, در صورتى که از حجاب براى زنان مقصود آن نیست که قطر جسم آنان نیز پوشیده ماند. بدین جهت دستور پوشش زن را در دیگر آیه ها چنین مى خوانیم: (یا ایها النبى قل لأزواجک و بناتک و نساء المؤمنین یدنین علیهنّ من جلابیبهنّ)احزاب/59 اى پیغمبر به زنان و دخترانت و زنان مؤمنان بگو تا جلبابهاى خود را نزدیک آرند. و نیز این آیه: (ولایبدین زینتهنّ إلاّ ما ظهر منها و لیضربن بخمرهنّ على جیوبهنّ)نور/31 و آشکار مکنند زینت خود را جز آنچه پدید است از آن, و بزنند خمارهاى خود را بر جَیبهاى خویش. اکنون باید معناى واژه هایى چند که در این دو آیه شریفه آمده است و کاربرد آن واژه ها را در زبان عرب و در عرف مسلمانان عصر رسول خدا(ص) روشن کرد, تا آنچه مقصود ماست(حجاب در قرآن) آشگار گردد.
جلباب
لغویان چنان که خواهم نوشت, این کلمه را درست نشناسانده اند; واژه جلباب, جلابیب و تجلبب. (جلباب پوشیدن) چندبار در خطبه ها, نامه ها و کلمات قصار على علیه السلام آمده است: (خطبه هاى 4, 66, 87, 153, 183 و نامه هاى 10, 19, 65 و کلمه قصار 112, که در همه موارد جلباب مشبّه بهِ چیزى است. اما درحدیث نبوى, یکى حدیث عایشه است: (و کان رآنى (صفوان) قبل الحجاب, فاستیقظتُ باسترجاعه حین عرفنى, فخمّرتُ وجهى بجلبابى.) و دیگر در سنن دارمى, باب مناسک: (سَدَلت إحدانا جلبابها من رأسها على وجهِها.) اکنون باید دید جلباب چیست و چگونه پوششى است؟ لغویان قدیم عرب, چنان که عادت آنان بوده است, کلمه را دقیق نشناسانده اند. جویرى نویسد: (جلباب ملحفه است) زنى از هذیل در سوک کشته اى گفته است: (کرکسها با اطمینان خاطر به سوى او مى رفتند, همچون دوشیزگان جلباب پوشیده)9 و در تعریف ملحفه, که جلباب را بدان شناسانده است, نویسند: ملحفه یکیِ ملاحف است. ابن منظور نویسد: (جلباب قمیص بود, جـامه اى است فراخ تر از خمـار, کوتاه تر از رداء, که زن بدان سر و سینه خود را پوشاند. وگفته اند, جامه اى است فراخ, کوتاه تر از ملحفه.) و ابن اثیر نویسد: (جلباب (ازار) و (رداء) است. و گفته اند ملحفه است و آن چون مقنعه است که زن بدان سر و پشت و سینه خود را مى پوشاند, و جمع آن جلابیب بود.)10 وفیومى از نوشته ابن فارس آرد: (جلباب چیزى است که بدان خود را بپوشانند, جامه و جز آن.)11 اما نوشته ابن فارس چنین است: (ابوعمرو گوید (جلبه) ابرى است همانند کوه و (جلب) نیز چنین است و سروده اند: و لستُ بجِلبٍ جلبِ ریجٍ و قِرَّةٍو لابصفا صلدٍ عن الخیر معزل12 و اشتقاق جلباب از این کلمه است و جلباب, پیراهن بود و جمع آن جلابیب است و سروده اند (سپس بیتى را که از دیوان هذلیین آورده شد, نقل کرده است.)(معجم مقاییس اللغه) کوشش فرهنگ نویسان عربى در پیوند کلمه (جلباب) با ریشه جلب (=ابر پوشاننده) 13 درست به نظر نمى رسد, و ظاهراً نوشته جفرى صحیح تر باشد که اصل کلمه حبشى است به معنى روپوش,14 و نیز آنچه دزى نوشته است: (چادر بزرگى که در شرق, زنان هنگام بیرون شدن از خانه سرتاپاى خود را در آن مى پوشانند.)15 اما از استعمال این واژه در گفتار امیرالمؤمنین على علیه السلام نکته هاى دیگر را توان یافت. نخست به مورد استعمال آن در سخنان آن حضرت بنگریم. چنان که اشارت شد, مفرد و جمع و فعل ساخته ازاین کلمه نُه مورد در سخنان امام(ع) آمده است:
جلباب در روایات
1. (مازلت أنتظر بکم عواقب الغدر, حتّى سترنى عنکم جلباب الدین.)16 2. (فالبس لهم جلباباً من اللین.)17 3. (من أحبّنا أهل البیت فلیستعد للفقر جلباباً.)18 4. (حتى إذا کشف لهم عن جزاء معصیتهم و استخرجهم من جلابیب غفلتهم.)19 5. (ولا استطاعت جلابیب سواد الحنادس أن تودّ ما شاع فى السموات من تلالؤ نور القمر.)20 6. (و کیف أنت صانع إذا انکشفت عنک جلابیب ما أنت فیه.)21 7. (فإن الفتنة طالماً أغدفت جلابیبها.ا)22 8. (معاشر المسلمین إستشعروا الخشیة و تجلببوا السکینة.)23 9. (إنّ من أحبّ العباد إلیه عبداً أعانه الله على نفسه فاستشعر الحزن و تجلبب الخوف.)24 هرچند در همه این نُه مورد, جلباب و جلباب پوشیدن به مجاز به کار رفته است, اما از استعمال آن نکات زیر را مى توان به دست آورد: 1. جلباب, پوششى است که روى همه پوششها به بر مى کنند, چه در دو مورد مقابل شعار آمده که لباس زیرین است و از آن جهت شعارش گویند که موى بدن را مس کند.25 2. جلباب سراسر تن را مى پوشاند, چنان که از فقره 1 و 5 آشکار است. 3. جلباب لباس, چون مقنعه و خمار پوششى خاص زنان نیست, بلکه تقریباً مرادف روپوش یا لباس کار است که سراسر بدن را از گردن به پایین مى گیرد و بانوان و مردان به هنگام کار آن را مى پوشند. زیرا در فقره هاى 1 و 2 , 4, 6, 8 مخاطب و یا آن که از آنان خبر مى دهد مردان اند, و بدیهى است که اگر جلباب, پوشش زنان به تنهایى بود, در مورد مردان به کار نمى رفت; چه معلوم است که به مرد مثلاً نمى توان گفت چادر تقوا را بر سر خود بیفکند. اکنون ببینیم تفسیرنویسان دراین باره چه گفته اند: شیخ طوسى ازابن عباس و مجاهد آورد: جلباب, خمار زن است, و آن مقنعه اى است که پیشانى و سر خود را بدان پوشد گاهى که براى کارى ازخانه برون آید. و از گفته حسن نویسد: جلابیب, ملحفه هاست که زن آن را بر چهره خود مى آورد.26 و نظیر احتمال اول را طبرسى در مجمع البیان آورده است, لیکن ظاهر مقایسه این آیه با آیه بیست و یکم سوره مبارکه نور نشان مى دهد که خمار پوششى است جز جلباب.27 در مقابل نوشته این دو مفسر, قرطبى نویسد: (جلابیب, جمع جلباب و آن جامه اى است بزرگ تر از خمار, ابن عباس و ابن مسعود آورده اند که آن رداء است و گفته اند قناع است, و درست آن است که آن پوششى است که همه تن را بپوشاند.)28 محمد غوث, مؤلف نثرالمرجان نیز, از مبرّد نظیر همین تفسیر را آورده است و نویسد که آن پوششى است که همه تن را بپوشاند چون ملحفه.29 و علامه طباطبایى نویسد: (جلابیب جمع جلباب است, و آن جامه اى است که زن برخود افکند و همه بدن او را بپوشاند, و یا آن خمار است که سر و صورت را با آن پوشند.)30 از مجموع آنچه نوشته شد, چنین دانسته مى شود که تفسیر جلباب به خمار, مقنعه و یا نیم تنه تسامحى است, و تعریف درست آن همان روپوش یا روى لباسى است که سراسر اندام را فراگیرد. و نیز از امر (یدنین) دانسته مى شود که جلباب پوششى بوده است جلوباز, همانند شنل که بر دوش مى افکنده اند و در آیه دستور داده شده است که دو طرف آن را به هم نزدیک کنند.
خِمار
خِمار بر خلاف جلباب, پوشش سر است و کاربرد آن در شعرهاى جاهلى و دوره اسلامى به همین معنى است. امرؤالقیس در وصف باران گوید: و ترى الشجراء فى ریِّقهاکرؤس قطعت فیها خُمُر31 که شاعر در این بیت سرهاى درختان را که از آب برون مانده به سرهاى بریده در خمار مانده همانند کرده است. و این بیت از حسّان بن ثابت انصارى: تظلّ جیادنا مستمطراتتلطّمهنّ بالخُمر النساء32 که در آن ابوسفیان و مردم مکه را سرزنش کند و گوید اسبان ما به شتاب مى رفتند و زنان شما با چارقد آنها را باز مى راندند. و (تخمیر) پوشیدن سر است و یا صورت به خمار, چنان که در حدیث بخارى گذشت: (فخمّرت وجهى بجلبابى.)33
جیب
جیب, جمع آن (جیوب), مفرد کلمه یک بار در آیه 12 سوره نمل و باردیگر در آیه 22 سوره قصص و جمع آن در آیه مورد بحث (31 سوره نور) آمده و معناى آن گریبان است که از یقه پیراهن باز شود. از مجموع این توضیحها و دقت درکاربردهاى کلمه ها در سوره مبارکه نور, احزاب و آیه هاى دیگر و نیز از شعر عرب و نهج البلاغه چند نکته روشن مى شود: 1. خمار با جلباب یکى نیست; خمار پوشش است و جلباب پوششى است که سراسر بدن را (ظاهراً از گردن به پایین) مى پوشاند. 2. جلباب پوششى بوده است جلو باز ,و زنان مسلمان مأمور شده اند دو لب آن را به یکدیگر نزدیک کنند. 3. خمار, سرپوش دامنه دار بوده است که زنان مسلمان مأمور شده اند دامنهاى سرپوش را تا گریبان خود بیاورند و گلو و سینه را بدان بپوشانند.